Onzichtbare mantelzorg

In deze opdracht ga je in voorbeelden aangeven hoe het proces van de mantelzorger eruit kan zien en hoe je oog krijgt voor de mantelzorger. Het gaat om situaties waarin voor de ‘buitenwereld’ weinig tot niets aan de hand lijkt.

Marlies (26) woont samen met haar vriend en twee dochters van zes en drie jaar in het buitengebied. ‘Ik ben op mijn elfde aangereden door een auto en heb daarna in coma gelegen. Na mijn revalidatie leek ik volkomen hersteld.” De problemen begonnen pas toen Marlies ging werken.”Steeds als de werkdruk hoog werd, miste ik het overzicht en maakte ik fouten. Ontslag volgde dan.”

Marlies was er zich niet van bewust dat deze problemen voortkwamen uit haar hersenletsel. “Dat werd me pas duidelijk toen ik eenmaal kinderen had. De combinatie (parttime) werken en gezin bleek niet op te brengen voor mij. Gaandeweg kreeg ik het inzicht dat het hersenletsel me parten speelde.” Als Marlies te veel over haar grens gaat, krijgt ze vaak een kort lontje. Gelukkig heeft Marlies’ vriend veel begrip voor haar situatie.

 Bron: van Dam & Meijer (2017). Een lepel in de soep. Verhalen en uitleg over niet-aangeboren hersenletsel

1 Je gaat gebruik maken van het SOFA model ontwikkeld door Movisie. Bestudeer het model Instrument Sofamodel. Kijk goed naar het model en naar de achtergrondinformatie (de fase-indeling komt in een andere opdracht aan de orde). 

2 Voordat je kunt samenwerken met een mantelzorger is het belangrijk dat je de vragen, wensen en behoeften van de mantelzorger kunt herkennen en signaleren. Signaleren is een belangrijke vaardigheid van de professional. Kijk eens op de volgende pagina om te weten wat er komt kijken bij het signaleren van niet-aangeboren hersenletsel : Lesbrief/NAH-signaleren

De sociaal werker zal dus eerst moeten observeren en signaleren en dan pas ondersteunen en faciliteren. Dat is mooi gezegd maar hoe kom je er als professional achter hoe het met de mantelzorger gaat? Vaak zien professionals hen samen en kan de mantelzorger niet vrijuit praten. In het volgende voorbeeld zien we iets dergelijks.

Rached (34) is dol op muziek en zingt graag. Er is nu een koor waar hij aan kan deelnemen. Suraya (33) is blij voor hem, maar maakt zich zorgen. Het koor is aan de andere kant van de stad en Rached moet daar met de bus naartoe. Door zijn hersenletsel, een gevolg van een zuurstoftekort bij een operatie, kan hij moeilijk plannen en het overzicht houden. Suraya denkt dat Rached de weg kwijtraakt of in moeilijke situaties terecht kan komen. Daarom zegt Suraya: ik ga je wel brengen. Rached wil daar niks van weten; hij is toch geen klein kind? Ook als de sociaal werker van het wijkteam komt, zegt Rached dat er niks aan de hand is. De sociaal werker ziet kansen voor Rached om meer zelfstandig te worden. Suraya kan haar (terechte) zorgen niet uitleggen zolang Rached erbij is omdat ze dan weer fikse ruzie krijgen, vooral achteraf.

3 Je hebt nu (hierboven) twee casussen gelezen. Geef bij elke casus aan hoe en wanneer het moeilijk is voor de mantelzorger dat het hersenletsel door de omgeving niet gezien of herkend wordt.

4 Wat is er volgens jullie nodig om de mantelzorger te laten weten dat je, als professional, begrijpt hoe lastig dit is? Wat denk je dat de mantelzorger graag zou willen in de gegeven casus? Hoe kan je de expertise van de mantelzorger erkennen en benutten? Welke vragen zouden jullie de mantelzorger daarbij kunnen stellen?

5 Hierbij is een – ‘Model begeleidingsplan voor de mantelzorger’ – gegeven dat door de sociale professional ingevuld dient te worden. Verwerk de antwoorden per casus in dit begeleidingsplan. In hoeverre helpt het model jullie om het eigen proces van de mantelzorger te kunnen ondersteunen?