E-learning Informele Zorg

Onzichtbare mantelzorg

KerntaakHerkennen
Competenties-Kan het eigen proces van de mantelzorger herkennen en ondersteunen. Beschouwt de persoon met NAH, de mantelzorgers en de zorgvrijwilligers als samenwerkingspartners.
OnderwerpOnzichtbare mantelzorg
WerkvormOnzichtbare mantelzorg
SamenstellingIn drietal
Tijd60 minuten
NiveauMBO

In deze opdracht ga je in voorbeelden aangeven hoe het proces van de mantelzorger eruit kan zien en hoe je oog krijgt voor de mantelzorger. Het gaat om situaties waarin voor de ‘buitenwereld’ weinig tot niets aan de hand lijkt.

Marlies (26) woont samen met haar vriend en twee dochters van zes en drie jaar in het buitengebied. ‘Ik ben op mijn elfde aangereden door een auto en heb daarna in coma gelegen. Na mijn revalidatie leek ik volkomen hersteld”. De problemen begonnen pas toen Marlies ging werken. “Steeds als de werkdruk hoog werd, miste ik het overzicht en maakte ik fouten. Ontslag volgde dan.”

Marlies was er zich niet van bewust dat deze problemen voortkwamen uit haar hersenletsel. “Dat werd me pas duidelijk toen ik eenmaal kinderen had. De combinatie (parttime) werken en gezin bleek niet op te brengen voor mij. Gaandeweg kreeg ik het inzicht dat het hersenletsel me parten speelde.” Als Marlies te veel over haar grens gaat, krijgt ze vaak een kort lontje. Gelukkig heeft Marlies’ vriend veel begrip voor haar situatie.

 Bron: van Dam & Meijer (2017). Een lepel in de soep. Verhalen en uitleg over niet-aangeboren hersenletsel

Je gaat gebruik maken van het SOFA model, ontwikkeld door Movisie. Instrument Sofa-model Bekijk de site globaal en schrijf op wat je belangrijk vindt. Hierbij een korte samenvatting:

Beroepskrachten hebben te maken met mantelzorgers die soms vooral één rol vervullen, soms meerdere tegelijk, of wisselend in de tijd verschillende rollen. Ook is het mogelijk dat verschillende familieleden uiteenlopende (soms ook weer wisselende) rollen vervullen. Het Sofa-model is een weergave van de voornaamste ingrediënten voor samenspel tussen cliënt, mantelzorger en beroepsmatige hulpverlener en probeert ordening aan te brengen in de verschillende communicatievormen en interventies. We onderscheiden:

Samenwerken: de mantelzorger aanspreken in de rol van samenwerkingspartner

Ondersteunen: de mantelzorger aanspreken in de rol van medecliënt

Faciliteren: voorwaarden creëren om de persoonlijk relatie van de cliënt en diens familie zoveel mogelijk intact te houden

Afstemmen: voortdurende communicatie over behoeften, zorgen en successen van cliënt en mantelzorger

Voordat je kunt samenwerken met een mantelzorger is het belangrijk dat je de vragen, wensen en behoeften van de mantelzorger kunt herkennen en signaleren. Signaleren is een belangrijke vaardigheid van de professional.  Kijk op de volgende pagina om te weten wat er komt kijken bij het signaleren van niet-aangeboren hersenletsel : Lesbrief/NAH-signaleren  Scroll naar beneden en bekijk de vragenlijsten die opgesteld zijn voor verpleegkundigen. Welke vragen vind je van toepassing voor jouw beroep (sociaal maatschappelijke dienstverlening/ maatschappelijke zorg/ agogisch medewerker)?

De sociaal werker zal dus eerst moeten observeren en signaleren en dan pas ondersteunen en faciliteren. Dat is mooi gezegd maar hoe kom je er als professional achter hoe het met de mantelzorger gaat? Vaak zien professionals cliënt en mantelzorger samen en kan de mantelzorger niet vrijuit praten. In het volgende voorbeeld zien we iets dergelijks.

Rached (34) is dol op muziek en zingt graag. Er is nu een koor waar hij aan kan deelnemen. Suraya (33) is blij voor hem, maar maakt zich zorgen. Het koor is aan de andere kant van de stad en Rached moet met de bus daarnaartoe. Door zijn hersenletsel, een gevolg van een zuurstoftekort bij een operatie, kan hij moeilijk plannen en het overzicht houden. Ze denkt dat Rached de weg kwijt raakt of in moeilijke situaties terecht kan komen. Daarom zegt Suraya: ‘Ik ga jou wel brengen’. Rached wil daar niks van weten, hij is toch geen klein kind? Ook als de sociaal werker van het wijkteam komt, zegt Rached dat er niks aan de hand is. De sociaal werker ziet kansen voor Rached om meer zelfstandig te worden. Suraya kan haar (terechte) zorgen niet uitleggen zolang Rached erbij is omdat ze dan weer fikse ruzie krijgen, vooral achteraf.

Je hebt nu twee casussen gelezen. Geef bij elke casus aan hoe en wanneer het moeilijk is voor de mantelzorger dat het hersenletsel door de omgeving niet gezien wordt.  Vul dat in bij kolom 2 in het volgende format:

Wat denk je dat moeilijk is voor de mantelzorger? In welke situaties? Wat kan de professional doen om de mantelzorger te begrijpen, te erkennen? Welke vragen kan je de mantelzorger stellen?
Casus 1
Casus 2

Wat is er volgens jullie nodig om de mantelzorger te laten weten dat je, als professional, begrijpt hoe lastig dit is? Wat denk je dat de mantelzorger graag zou willen in de gegeven casussen? Hoe kan je de expertise van de mantelzorger erkennen en benutten? Welke vragen zouden jullie de mantelzorger daarbij kunnen stellen? Vul dit in bij kolom 3 in het bovenstaande format.