Vrijwilliger als respijtzorg

‘Christine (32) wordt in de bloei van haar leven getroffen door een hersenvliesontsteking die niet goed geneest. Als gevolg van aangetaste gebieden door het ontstekingsproces houdt zij een geheugenstoornis over. Als moeder van een tweeling en partner, treft het ook hen. Christine is na een ziekbed van drie maanden niet meer de oude. Ze vergeet veel zaken om zich heen, maar heeft ook last van woede-uitbarstingen. Haar partner is van de ene op de andere dag mantelzorger en heeft nauwelijks gelegenheid om aan deze veranderende rol te wennen. Tijdens het hersteltraject oppert een consulent van MEE de koppeling aan een maatje. Dit blijkt een schot in de roos. Het gezin wordt wekelijks een dagdeel ontlast en Christine en het maatje blijken het goed met elkaar te kunnen vinden.’

Casus uit: ‘Communicatie bij hersenletsel. Begrijpen we elkaar?’, (Witteveen, Admiraal, Visser & Wilken, 2010). 

1. In bovenstaande casus zie je dat het kijken naar mogelijkheden voor de inzet van vrijwilligers verlichtend kan zijn. Toch zit niet iedere mantelzorger hierop te wachten. In de bron Sociale wijkteams en informele zorg worden een aantal tips gegeven om het gesprek aan te gaan met mantelzorgers en vrijwilligers. Deze vragen helpen om een beeld van de situatie te krijgen, om zicht te krijgen op de behoefte van de mantelzorger en, wanneer dat passend is, de mogelijkheden van ondersteuning door vrijwilligers te bespreken.

Bron: Movisie, 2017

2. Jullie gaan straks een gesprek voeren waarbij gevraagd wordt naar het welzijn en de behoeften van de mantelzorger (de partner van Christine) en waar de inzet van een vrijwilliger besproken wordt. Lees eerst de tips goed door. Haal vervolgens uit: Effectieve respijtzorg. Wat werkt? wat belangrijke factoren zijn die mede bepalen of de inzet van een vrijwilliger ook daadwerkelijk als verlichting ervaren wordt. Spreek vervolgens met elkaar af op welke regio jullie je richten. Zoek op welke mogelijkheden er daar zijn voor vrijwilligers als maatje van iemand met NAH of als mantelzorgmaatje.
3. Verdeel vervolgens de rollen
   1. De sociale professional. In het gesprek stel je vragen over de behoefte en het welzijn van de mantelzorger. Je brengt op een passende manier mogelijkheden van ondersteuning door vrijwilligers in het gesprek. Afhankelijk van de behoeften kan het gaan om een maatje voor Christine en/of een mantelzorgmaatje.
   2. De partner van Christine (Henk).
   3. Deze persoon filmt het gesprek en geeft na afloopt tenminste 3 tops en 3 tips. Evalueer met name op hoe de professional de mogelijkheid voor de inzet van een vrijwilliger liet aansluiten op de behoeften van Henk en Christine.

4. Bespreek met elkaar wat in deze situatie de vervolgstappen zouden zijn. Welke vrijwilligersorganisatie(s) kunnen er ingeschakeld worden?

Tips om het gesprek aan te gaan met mantelzorgers en vrijwilligers

Het is heel belangrijk om het gesprek aan te gaan met inwoners, hun mantelzorgers en eventueel de vrijwilligers die bij hen betrokken zijn. Neem hiervoor de tijd, luister actief en ga uit van gelijkwaardigheid. Stel open vragen naar het welzijn en de behoeften van de mantelzorger,

zoals:

• Hoe gaat het eigenlijk met u?
• Wat betekent de ziekte van uw naaste/man/vrouw/moeder/vader/kind voor u?
• Het zal voor u toch ook wel eens zwaar zijn?
• Wat gaat goed in de zorg?
• Wat is lastig voor u in deze situatie?
• Waar zou u nu zelf behoefte aan hebben?
• Waar zou u graag ondersteuning bij hebben?

Bron: Redeker, Nanninga, & Van Steekelenburg (2017).