Vrijwilligersbeleid op een woongroep

Op een van de locaties in een zorginstelling is door een collega een vrijwilliger gevonden via Facebook. We hebben met de vrijwilliger kennis gemaakt o.a. om te kijken of hij en de bewoners er positief naar kijken. Zowel de vrijwilliger als de bewoners vonden het leuk. Ze waren gelijk enthousiast.

Als sociaal werker was ik bij die eerste ontmoeting. Ik dacht: ‘Hé, wat gebeurt er?’, want de bewoners gingen achterover zitten. Ik vond het zo wel heel gemakkelijk gaan. De bewoners hoeven maar te vragen: ‘’ Kom even koffie drinken” of:  “Je hebt een grote auto dus rij me daarnaar toe”, en hup, daar wordt al aan hun vraag voldaan.  Dat is mijns inziens te makkelijk. De bewoners hoeven op deze manier niet eerst zelf na te denken waar ze zelf behoefte aan hebben. Eigenlijk vraag ik me af: ‘Werkt dat dan zo?’. Ik vind het belangrijk dat bewoners erover nadenken wat ze willen ván en mét een vrijwilliger. Dat activeert ze meer en is motiverend. Het is ook van blijvender aard want van daaruit kunnen ze een relatie opbouwen.

Eén van de collega’s hing een grote A4 foto van de  vrijwilliger op het bord, inclusief de mail- en  telefoongegevens. De gedachte was dat daarmee de bewoners contact kunnen opnemen met de vrijwilliger. Er werd dus blijkbaar flink doorgepakt. Als professional met aandachtsgebied: vrijwilligers kon ik er vervolgens niets meer mee.

Hoe werkt het systeem?
In de praktijk werkt het zo: de zorgorganisatie maakt een bestand van de vrijwilligers en zorgt voor een bewijs van goed gedrag. Zij neemt daarvoor zelf contact op met de aangemelde vrijwilliger. De professionals op de werkvloer zijn dan eigenlijk het contact met de vrijwilliger kwijt. De regel is dat de vrijwilliger mag komen als er de nabijheid van professionals is. Dat hij/zij alleen dan in de woonvoorziening iets met de bewoners mag doen, wanneer er een ‘OK’ is gekomen van het ‘hoofdbureau vrijwilligers’ die alle officiële overeenkomsten afsluit.
De vraag is of je van de afdeling die de lijsten maakt iets terug hoort.  Wanneer is het officieel? In deze situatie hebben we niets gehoord. Dan komt er al ruis. Dan staat het stil. Wij kunnen niet kijken of de vrijwilliger iets kan gaan doen.

Ik vroeg me af: ‘Doet het ertoe wat wij, als professionals op de werkvloer, van een vrijwilliger vinden?’. We hebben deze vrijwilliger via Facebook gevonden, Het leek wel goed want hij  kent veel mensen in de buurt. Sommige bewoners kenden hem ook.  Maar wat zijn de voorwaarden om een goede vrijwilliger te zijn voor onze bewoners? Vragen als: ‘Hoe doet hij in de groep, welk beeld hebben wij van zo’n jongen, neemt hij initiatief?’

Om een beeld te schetsen: de vrijwilliger komt kennismaken.  Hij zit in de groep en geeft kort antwoord op de vragen die bewoners hem stellen. Hij ziet er wat verwaarloosd uit. Hij ging bijvoorbeeld bukken en toen was zijn bilspleet te zien. Hij bleek niet veel belangstelling te hebben. Dat heb ik afgestemd met collega’s  en zij bleken hetzelfde te denken. Wij dachten: we krijgen er een bewoner bij.  Maar de bewoners waren enthousiast.

Reflectie van de vrijwilligerscoördinator
Laat ik mij leiden door mijn onderbuikgevoel? Dat is namelijk de vraag: wat voegt deze vrijwilliger toe? In de praktijk zal er, denk ik,  niets misgaan. Maar hij is, denk ik, niet zo sterk. Kan hij handelen op een moment dat er iets onverwachts gebeurt? Kan hij de situatie overzien?

Wat is er nu aan de hand?

Er is eigenlijk een botsing tussen mijn observatie en de vaart waarmee een vrijwilliger in het systeem wordt gezet. Want hoe weten we dat hij vaardigheden heeft om in situaties te kunnen ingrijpen?
Bijvoorbeeld, ze gaan in zijn auto op pad. Ergens op de middag willen ze wat drinken. Een van de jongens mag maar één biertje (hij is mateloos en kan agressief worden en doorslaan). Is dan de vrijwilliger in staat om hem een halt toe te roepen? Er is dus een periode waarin vrijwilliger wel mag komen maar met professionals erbij. Wat kruist is: wanneer goedkeuring komt van de organisatie dan is inmiddels duidelijk of deze vrijwilliger wel geschikt en/of welkom is. Er wordt niet afgestemd tussen organisatie en de werkvloer. Het is waar: we zouden zelf ook contact kunnen opnemen, maar het gaat om het principe van geschiktheid.

Werkwijze
Waar gaat het nou eigenlijk om? Om de kwaliteit van het inzetten van vrijwilligers, of om de hoeveelheid vrijwilligers (kwantiteit)? Eigenlijk zou het systeem anders moeten, namelijk dat de professionals op de werkvloer de selectie en procedure zelf doen.
Elke locatie heeft een professional met een sterrol; een aandachtsgebied vrijwilligers. Er zijn 4 locaties dus we zijn met 4 professionals met aandachtsgebied vrijwilligers. Die stemmen helaas niet af.
Zie bovenstaande tekening waarin de bestaande situatie geschetst wordt.

Er is ook een gewenste situatie. Stel dat twee aandachtsfunctionarissen vrijwilligers van deze locaties alle vrijwilligers werven, in beeld brengen, op de kaart zetten, registreren en en plaatsen passend bij de locatie. Dat zij  vraag en aanbod van bewoners en vrijwilliger inventariseren.

Het volgende plaatje geeft de gewenste situatie weer: