Onzichtbare mantelzorg

In deze opdracht ga je in voorbeelden aangeven hoe het proces van de mantelzorger eruit kan zien en hoe de mantelzorger daarin zal worden ondersteund. Het gaat om situaties waarin voor de ‘buitenwereld’ weinig tot niets aan de hand lijkt.

“Mijn broers en zussen vinden dat ik flink overdrijf. Zij zeggen dat ik vader veel te veel uit handen neem en veel te negatief over hem denk. Maar zij weten niet hoe weinig hij nog kan. Als zij op bezoek komen- een uurtje, nooit langer- dan is hij door mij keurig aangekleed en weet zich nog heel goed te houden. Ik verbaas me daar ook vaak over. Maar als ze de deur uit zijn, dan is hij in een mum van tijd een heel ander mens. Wat zou ik graag willen dat mijn broers en zussen hem dan even konden meemaken”.

Bron: Buijssen, H (2011). De heldere eenvoud van dementie. Een gids voor de familie. Houten: Spectrum.

Je gaat gebruik maken van het SOFA model ontwikkeld door Movisie: Sofamodel (Movisie)
Beroepskrachten hebben te maken met mantelzorgers die soms vooral één rol vervullen, soms meerdere tegelijk, of wisselend in de tijd, verschillende rollen vervullen. Ook is het mogelijk dat verschillende familieleden uiteenlopende (soms ook weer wissende) rollen vervullen. Het SOFA-model is een weergave van de voornaamste ingrediënten voor samenspel tussen cliënt, mantelzorger en beroepsmatige hulpverlener en probeert ordening aan te brengen in de verschillende communicatievormen en interventies. We onderscheiden:

Afbeelding: Movisie

Samenwerken: de mantelzorger aanspreken in de rol van samenwerkingspartner

Ondersteunen: de mantelzorger aanspreken in de rol van medecliënt

Faciliteren: voorwaarden creëren om de persoonlijk relatie van de cliënt en diens familie zoveel mogelijk intact te houden

Afstemmen: voortdurende communicatie over behoeften, zorgen en successen van cliënt en mantelzorger

Voordat je kunt samenwerken met een mantelzorger is het belangrijk dat je de vragen, wensen en behoeften van de mantelzorger kunt herkennen en signaleren. Signaleren is een belangrijke vaardigheid van de professional. In de wereld van dementie noemen we dat vaak een ‘niet pluis gevoel’. Lees: Niet pluis fase

De sociaal werker zal dus eerst moeten observeren en signaleren en dan pas ondersteunen en faciliteren.

Dat is mooi gezegd, maar hoe kom je er als professional achter hoe het met de mantelzorger gaat? Vaak zien professionals hen samen en kan de mantelzorger niet vrijuit praten. In het volgende voorbeeld zien we iets dergelijks.

Je hebt de twee casussen hierboven gelezen. Geef bij elke casus aan wanneer en waarom het moeilijk is voor de mantelzorger dat de eerste signalen van het dementieproces door de omgeving niet gezien worden.

Wat is er volgens jullie nodig om de mantelzorger te laten weten dat je begrijpt hoe lastig dit is? Wat denk je dat de mantelzorger graag zou willen in de gegeven casus? Hoe kan je de expertise van de mantelzorger erkennen en benutten? Welke vragen zouden jullie de mantelzorger daarbij kunnen stellen?

Hierbij is een – model begeleidingsplan voor de mantelzorger-  gegeven dat door de sociale professional ingevuld dient te worden. Verwerk de antwoorden per casus in dit begeleidingsplan. In hoeverre helpt het model jullie om het eigen proces van de mantelzorger te kunnen ondersteunen?